VORM EN FUNCTIE KOMEN SAMEN l De oorsprong van het splinternieuwe BouwLab R&Do in Haarlem, ligt in Almere. Daar stond een aula die moest wijken voor een woonzorggebouw. Zonde, constateerde Willem Jan van de Worp, commercieel manager bij Groothuis Bouwgroep. Samen met de sloper besloot hij op zoek te gaan naar een koper voor de staalconstructie en de aluminium vliesgevel van het pand.
Splinternieuw is dus eigenlijk niet het goede woord. Een aanzienlijk deel van het gebouw is aan een tweede leven begonnen. Bijzonder, want het pand in Almere was niet gebouwd om op een dag weer uit elkaar gehaald te worden. Toch is dat – zonder al te veel moeite – gelukt, vertelt Herwin Troost. Als planvoorbereider bij Groothuis Bouwgroep was hij nauw betrokken bij het project.
Herwin: “Na een lange aanloop zijn we eind 2021, in samenwerking met RGS, met de uitvoering gestart. Het demonteren en vervolgens weer monteren is eigenlijk vlekkeloos verlopen. In de staalconstructie zijn een paar dingen verbogen en van de vliesgevels zijn een paar ruitjes gesneuveld, maar 95% is heel overgekomen. De hele constructie is vervolgens in dezelfde vorm weer in Haarlem neergezet. Daarmee lever je natuurlijk wel ontwerpvrijheid in: de andere partijen die we bij de bouw hebben betrokken, moesten hun producten aanpassen aan deze bestaande bouw.”
Het werk van Groothuis Bouwgroep zit er inmiddels op, het casco staat en is wind- en waterdicht. Maar net als de gebruiksfunctie, is ook het gebouw zelf een experiment. Dat houdt in dat de opdrachtgever tijdens de gebruiksfase nog allerlei ontwikkelingen zal doorvoeren. Herwin: “Er gaan nog diverse robots aan de slag. En wat bijvoorbeeld ook bijzonder is, is dat voor het eerst wordt gewerkt met een schimmel als isolatiemateriaal.” Biotechnologisch bureau Mycelco laat in het pand de schimmel mycelium groeien, om te fungeren als vloerisolatie. Herwin: “Als dit experiment slaagt, heeft het een enorme potentie voor de bouw.”
Het BouwLab in Haarlem, op het terrein van de 3D Makers Zone in de Waarderpolder, is speciaal opgezet als locatie voor dit soort innovatieve pilot- en proefprojecten vanuit het MKB. Kortom: het is een gebouw waarin vorm en functie volledig samenkomen. Het lab is opgezet vanuit de overtuiging dat een innovatievere bouwsector een belangrijke bijdrage kan leveren aan maatschappelijke vraagstukken, zoals de transitie naar een circulaire en duurzame economie, het sneller realiseren van betaalbare woningbouw en het leveren van maatwerk.
Herwin: “Het is toegankelijk voor elke partij die zich in circulariteit en duurzaamheid wil verdiepen, een testcase wil doen of een pilotproject wil oppakken. Tegelijkertijd is het een kenniscentrum waar nieuwe kennis wordt ontwikkeld en gedeeld.”
Met de aanpak is het aantal transportbewegingen in de hele keten enorm beperkt, en daarmee een stevige CO2-reductie bewerkstelligd. Herwin: “Dit soort resultaten willen we in de toekomst nog beter kunnen meten. Maar feit is dat circulair bouwen kán en echt niet zo moeilijk is. Dat het allemaal lang geduurd heeft, komt door zaken die niets met het circulair bouwen te maken hadden. Het zat puur in randzaken die je bij ieder ander project ook tegenkomt. Maar ik kijk er positief op terug. We hebben met z’n allen laten zien dat het mogelijk is.”
Hij is ervan overtuigd dat een werkwijze als deze geld oplevert als het normaler wordt en op grotere schaal kan worden toegepast: “Maar daar moet het eigenlijk niet over gaan. Het moet gaan over duurzaamheid en de bereidheid om anders te denken. Je ziet duidelijk dat we de aarde aan het uitputten zijn. We kunnen niet oneindig materialen aan de kringloop blijven toevoegen. We moeten naar een circulaire economie, waarbij we producten opnieuw kunnen gebruiken zonder toevoeging van nieuwe grondstoffen aan de kringloop. In dit geval begon het met een gebouw en zochten we daar een vraag bij, maar het kan ook andersom. De basis is dat je de juiste keuzes wilt maken voor de toekomst. Want als je dat wilt, dan kan het.”
