In de historische schootsvelden van Muiden wordt een nieuwe brandweerkazerne gebouwd. Aan het ontwerp worden hoge eisen gesteld. Niet alleen wat betreft vorm (de kazerne moet vanuit historisch de uitstraling krijgen van een zogenoemde genieloods), maar ook wat betreft inhoud: de richtlijn is een circulair gebouw. Groothuis Bouwgroep kiest ervoor om naast het gevraagde, extra stappen te zetten in de richting van volledige circulariteit.
Arnout Selles, projectleider/planontwikkelaar bij Groothuis Bouwgroep, legt uit hoe dit is ontstaan: “De reden dat we aan deze tender hebben meegedaan, is de uitzonderlijk concrete vraagstelling rondom circulair bouwen. Zo geldt er bijvoorbeeld een restrictie op het gebruik van bepaalde materialen. Dat zie je nog niet vaak. Uit de vraag van de gemeente blijkt dat dit project écht ambitieus is als het gaat om duurzaamheid. Dat zijn wij ook. Daarom sprak het ons aan.”
Het definitieve ontwerp bevat buitenwanden van hout, 100% recyclebare dakelementen, vlaswol als isolatiemateriaal, installaties voor het terugwinnen van energie en – uiteraard – zonnepanelen op het dak. De afzuiginstallatie uit de oude kazerne wordt opnieuw in orde gemaakt en in de nieuwe kazerne weer geïnstalleerd. Selles: “We gebruiken biobased producten en mogen bijvoorbeeld de vloerbedekking niet verlijmen.” Het belangrijkste is dat de opdrachtgever eist dat het nieuwe pand goed demontabel is in de toekomst.
Selles: “Dit vraagt om anders denken in de engineeringsfase. Normaal is de manier waarop je iets maakt niet zo spannend, dat heb je al 100 keer gedaan. Maar nu pas je andere materialen toe en moet je zorgen dat alles op een dag weer uit elkaar kan. We zijn gewend om bepaalde constructieve aansluitingen muur- en muurvast te maken. Dat monteer je nu anders. Vaste verbindingen zijn uit den boze, je gebruikt alleen losmaakbare verbindingen. En als je die toepast, moet je zorgen dat ze bereikbaar blijven.” Tot op dat detailniveau wordt niet getekend, dus het draait ook om bewustwording bij de uitvoerders en bouwplaats personeel: “Natuurlijk zijn er uitdagingen, maar de basis is echt niet zo moeilijk. Het is ánders. En dus een kwestie van bewustwording.”
De ambitie van Groothuis Bouwgroep blijkt uit het feit dat ze hier nog een schepje bovenop doen. Selles: “We hebben besloten te werken met cementloos beton. Dat is voor ons de eerste keer, in die zin wordt het een pilot. We willen ervaring opdoen en het ons eigen maken. Dit doen we in overleg met de gemeente en onze leveranciers.”
Door gebruik te maken van geopolymeerbeton wordt een CO2-reductie van zo’n 80% en een lage MKI-score gerealiseerd. In traditioneel beton wordt cement toegepast als bindmiddel. Bij de productie hiervan komt veel vrij. Cementvervanger geopolymeer is gemaakt van secundaire minerale reststoffen, alkaliën en een activator. Geopolymeerbeton heeft veel dezelfde eigenschappen als traditioneel beton, maar van binnen heeft het een dichtere structuur. Dit biedt voordelen (zoals een gladder oppervlak), maar zorgt er ook voor dat het materiaal nieuw en ander gedrag vertoont dan beton dat met cement gebonden is.
In zijn rol als planontwikkelaar is Selles een steeds groter deel van zijn tijd bezig met circulariteit: “Vooroplopen in deze transitie betekent dat er nog veel vragen zijn en dat er veel uitzoekwerk voorafgaat aan de daadwerkelijke bouw. Wat is er mogelijk? Aan welke eisen moet je voldoen? Hoe kun je kwaliteit van hernieuwde materialen garanderen?” In veel vragen volgt de wet de markt: veel is nog niet vastgelegd. Dat ontwikkelt zich traag, vindt Selles. In de tussentijd zet Groothuis Bouwgroep de missie voort: “Als we nu een opdrachtgever hebben die een hal wil slopen waar nog een mooie staalconstructie in zit, dan gaan we een koper zoeken voor de constructie in plaats van zomaar te slopen. Zo worden we steeds meer een soort makelaar in bouwmaterialen. Dat vind ik een mooie uitdaging.”
De bouwwereld noemt hij traditioneel. In die zin dat de meeste aanpassingen pas gedaan worden op het moment dat de wet het afdwingt. Selles: “Op een bepaald moment is circulariteit geen keuze meer. De wetgeving en ambitie gaan ontegenzeggelijk die kant op. Maar wij kiezen ervoor om voor de noodzaak uit te gaan.” Van elke stap worden weer nieuwe dingen geleerd: “Ik heb er het volste vertrouwen in dat ook dit project zal slagen in haar opzet. De demontage van de Amsterdamse Rechtbank heeft bewezen dat het winnen van bestaande bouwmaterialen mogelijk is.
